Dik door suikervervangers

Geen suiker in je koffie, maar zoetjes. Cola light in plaats van gewone cola. Je proeft nauwelijks verschil en toch krijg je minder calorieën binnen. Daardoor blijf je slanker, zou je denken. Klinkt logisch, maar volgens Susan Swithers en Terry Davidson is het tegendeel juist waar. Deze twee dieetonderzoekers van de Purdue universiteit in Lafayette (VS) menen dat kunstmatige zoetstoffen de balans in het lichaam zodanig verstoren dat je er juist dikker van wordt.

Ze baseren zich daarbij op onderzoek met enkele tientallen ratten, deze week gepubliceerd in het vakblad Behavioral Neuroscience. Swithers en Davidson zagen dat hun proefdieren sneller dik werden als ze yoghurt te eten kregen die was gezoet met de suikervervanger saccharine, in plaats van echte suiker. Ze kregen die traktatie naast hun gewone voer, waarvan ze zo veel mochten eten als ze wilden.

Dat de beestjes meer vet opsloegen en zwaarder werden dan suikeretende soortgenoten, kan niet direct aan de zoetstof zelf liggen. Saccharine geeft weliswaar een 350 keer zo sterke zoete sensatie als suiker, maar het lichaam kan er helemaal geen energie uithalen. Wat is er dan wel aan de hand? Saccharine-etende ratten leren een verkeerde reactie aan op zoetigheid, veronderstellen Swithers en Davidson.

Normaal gesproken betekent een zoete smaak dat er veel calorieën binnenkomen, schrijven ze. De rat legt op de een of andere manier dat verband. Daardoor vermindert het hongergevoel en eet het beest minder ander spul. Maar het wordt anders als de zoete smaak herhaaldelijk niet samengaat met binnenkomende calorieën. Dan leert het rattenlijf zijn natuurlijke reactie af.

Ratten die met saccharine gezoete yoghurt eten, krijgen uiteindelijk zelfs meer calorieën binnen dan suikereters, omdat ze extra veel gewoon voer eten. En ze worden aantoonbaar vetter.

Twee jaar geleden vonden deze onderzoekers al iets soortgelijks, maar dan met light chips. Die smaken en voelen als gewone chips, terwijl het lichaam er een stuk minder energie uit kan halen, omdat er onverteerbaar ‘namaakvet’ inzit. Ratten die deze chips naast hun gewone voer kregen, werden dikker dan soortgenoten die zich tegoed mochten doen aan volvette chips. Ook toen wezen de onderzoekers het afleren van de natuurlijke reactie op vet voedsel als boosdoener aan.

Welk mechanisme er ook achter zit, Swithers en Davidson zijn ervan overtuigd dat kunstmatige zoetstoffen dik kunnen maken, terwijl ze juist bedoeld zijn om mensen slanker te maken. Dat is tegen het zere been van de meeste andere onderzoekers die zich met vetzucht bezighouden. En diëtisten moeten er ook niets van hebben.

Toch staan deze rattenonderzoekers niet helemaal alleen. Er zijn de afgelopen twee jaar ook enkele studies gedaan waaruit bleek dat mensen die veel kunstmatige zoetigheid tot zich nemen, meer kans lopen om te dik te worden. En ze kunnen natuurlijk ook wijzen naar de praktijk in de Verenigde Staten. Daar is het percentage van de bevolking dat te dik is in de afgelopen twintig jaar verdubbeld.

Tegelijkertijd steeg de consumptie van suikervervangers explosief. Omdat al die mensen proberen af te vallen. Maar volgens deze onderzoekers werkt dat dus averechts.

Susan E. Swithers en Terry L. Davidson: ‘A role for sweet taste: calorie predictive relations in energy regulation by rats’, Behavioral Neuroscience,

DOOR: ELMAR VEERMAN